WARSZAWA cm.
Stare Powązki

Warszawa

Cmentarz Powązkowski (Stare Powązki)

Lokalizacja
Ulica: Powązkowska 1
Miejscowość: Warszawa
Kod pocztowy: 01-797
Cmentarz ten jest najstarszą zachowaną nekropolią Warszawy i znajduje się w dzielnicy Wola pomiędzy ulicami: Spokojną, Okopową, Powązkowską, Smętną, Wawrzyszewską, Ostroroga i Tatarską, a graniczy z innymi warszawskimi cmentarzami. Zajmuje 43 ha i jest on istną skarbnicą rzeźby i małej architektury Wiele grobów zdobią rzeźby znakomitych rzeźbiarzy, m.in. Syrewicza, Welońskiego, Pruszyńskiego, Wittiga.
Cmentarz jest objęty ścisłą ochroną konserwatorską podlegającą Konserwatorowi Zabytków. Obiekt znajduje się pod opieką Kurii Metropolitarnej Warszawskiej, która reprezentuje zarząd cmentarza (0-22-838 55 25). Rolę opiekuna społecznego nad cmentarzem spełnia Społeczny Komitet Opieki nad Zabytkami Starych Powązek.
1790 r. powstał cmentarz na działce darowanej przez starostę klonowskiego Melchiora Korwina Szymanowskiego i planowany na o wiele mniejszą skalę, początkowo zajmował powierzchnię zaledwie 2,6 ha. Poświęcono go 20 maja 1792, a w 1793 ukończono tam budowę kościoła pw. św. Karola Boromeusza, ufundowanego przez króla Stanisława Augusta i ks. prymasa Michała Poniatowskiego, a zaprojektowanego przez Dominika Merliniego.
Cmentarz powiększano 19 razy – ostatni raz w 1971. Cmentarz i kościół ucierpiały w czasie II wojny światowej – część nagrobków do dnia dzisiejszego leży w gruzach (przy ul. Okopowej). Tutaj też w czasie okupacji działała Armia Krajowa – były tu składy broni, odbywały się wykłady wojskowe, tędy też szły transporty żywności do warszawskiego getta.
Wśród 2,5 miliona osób pochowanych na tym cmentarzu jest bardzo wielu znanych i zasłużonych Polaków i Polek, ale także żołnierze powstań narodowych od insurekcji kościuszkowskiej do powstania warszawskiego, działacze niepodległościowi, wybitni pisarze, poeci, uczeni, artyści, myśliciele, lekarze, prawnicy, biskupi, księża, zakonnicy i zakonnice – a niewielka ich część w Alei Zasłużonych.
Na cmentarzu, z wielu grobów spoglądają na przechodniów twarze zmarłych, utrwalone w porcelanowych medalionach. Wg.inwentaryzacji wykonana przez Ewę Nowak (która nb. obroniła pracę magisterską dot. powązkowskich zabytków) jest ich 624.Medaliony w większości są anonimowe, część jednak jest podpisana, chociaż tych ostatnich jest niewiele. Najliczniejszą grupę spośród nich,stanowią medaliony sygnowane przez Józefę Rodziewicz – Rychard (1858-1926). Sygnatury na medalionach, najczęściej umieszczone po prawej stronie w dolnej części portretu zmarłych są praktycznie niewidoczne dla odwiedzających. Dopiero z bliskiej odległości widać charakterystyczny podpis autorki. Szczególnie wyjątkowy jest, jak na tamte czasy, kolorowy medalion artystki z grobu rodzinnego (kw.48 rz.V), który mylnie (wg. rodziny) przypisywany jest jej matce – Emilji.
Spośród 68 medalionów Józefy Rodziewicz – Rychard na uwagę zasługują:
Antkowska z Müllertów Eugenia – kw. 251, rz. II
Anuszewska Kazimiera – kw. 211, rz. II
Bartoszek Stanisław – kw. 30, rz. I
Berke August – kw. Kw. F/G, rz. IV
Biskupski Józef – kw. 86, rz. V
Borkowski Karol – kw. I, rz. I
Borzęcka z Rakowskich Maria – kw. 178A przy parkanie
Brzeziński Józef Edward – kw. 195, rz. III
Chudzińska z Kosińskich Kazimiera – kw. K, rz. IV
Czyżewski Antoni – kw. N, rz. VI
Odwiedzając zabytkowe groby, oprócz pamięci o zmarłych pamiętajmy o tych, którzy utrwalili ich wizerunki dla potomnych.
Uwaga: pomimo danych grobu, znalezienie jest bardzo utrudnione z powodu zmiennej numeracji grobów
(wynikającej z różnych sposobów numeracji w różnych okresach pochówku zmarłych).
Na wprost bramy Św. Honoraty znajduje się aleja prowadząca do katakumb. Przy ich południowej ścianie jest Aleja Zasłużonych, założona w 1925 roku. Pochowani są tu wybitni Polacy, m.in.: W. Reymont, A. Oppman „Or-Ot”, F. Żwirko i S.Wigura, M. Rodziewiczówna, S. Jaracz, M. Dąbrowska, J. Elsner, B. Leśmian, B. Prus, A. Malczewski, St. Moniuszko, P. Gojawiczyńska, J. Kiepura.
Grób Marii Rodziewiczównej (ten z kolumną) znajduje się w części środkowej katakumb. Napis na płycie kamiennej: Maria Rodziewiczówna, ur. 30 I 1884 r. na Polesiu, zm.6 XI 1994 r. DUCHA ŻAREM, SERCA MIŁOSIERDZIEM HOJNĄ OFIARNOŚCIĄ, MOCĄ ŻYWEGO I PISANEGO SŁOWA – SŁUŻYŁA SPRAWIE BOŻEJ I UMIŁOWANEJ POLSKIEJ MACIERZY.

Maria Rodziewiczówna (rod. Rodziewicz) (1884.01.30 – 1944.11.05)     więcej…	Katakumby
Franciszek Borgiasz Rodziewicz (1892.01.25 – 1973.07.01)     więcej…	Kw. 35-06-16
Antoni Aleksander Rodziewicz (1864.12.16 – 1931)     więcej…	Kw. 35-06-16
Jadwiga Heliodora Rodziewicz (rod. Kowalska) (1868 – 1918)     więcej…	Kw. 35-06-16
Anna Aniceta Rodziewicz (rod. Wróblewska) (? – ?)     więcej…	Kw. 35-06-16
Emilja Rodziewicz (rod. Naskin) (? – ?)     więcej…
Józefa Rychard (rod. Rodziewicz) (1858 – 1926.05.08)     więcej…
Albert Rodziewicz (1830? – 1883.04.18)     więcej…
Zofia Pawliszak (rod. Rodziewicz) (1863 – 1903)     więcej…	Kw. 35/1/7
Donat Rodziewicz (? – 1887.06.06)     więcej…
Basia Rodziewicz (1961.01.10 – 1962.12.28)     więcej…	Kw. 278
Eugenia Rodziewicz (1919 – 1978.05.05)     więcej…	Kw. 278
Eufemia Rodziewicz (1900 – 1986.06.13)     więcej…	Kw. 278
Antoni Rodziewicz (1851 – 1916)     więcej…
Zbigniew Rodziewicz (1908 – 1944)     więcej…
Leszek (Lech?) Rodziewicz (1919 – 1943.07.09)     więcej…
Wanda Rodziewicz (rod. Kozłowska) (1871 – 1956)     więcej…
Władysław Rodziewicz ( ? – 1979)     więcej…
Ludomira Rodziewicz (? – 1973.09.28)     więcej…
Jan Rodziewicz (1840? – 21.03.1903)     więcej…
Donat Rodziewicz (? – 06.06.1987)     więcej…
Teofila Rodziewicz (1814 – 27.03.1889)     więcej…
Wanda Siwińska (21.02.1909 – 06.03.1993)     więcej…
Zofia Rodziewicz (20.03.1882 – 16.12.1961)     więcej…
Olgierd Rodziewicz (12.08.1947 – 30.05.2008)     więcej…	Kw. 118/3/14
Kazimierz Rodziewicz (1895 – 26.10.1967)     więcej…	Kw. 229/6/17
Stanisława Rodziewicz (? – ?) więcej…	Kw. 229/6/17
Antoni Rodziewicz (1851 – 1916)
Zbigniew Rodziewicz (1908 – 1944)
Leszek Rodziewicz (1919 – 9.07.1943)
Wanda Rodziewicz (1871 – 1956)
Władysław Rodziewicz (1892 – 1979)
Ludomira Rodziewicz (06.06.1894 – 28.09.1973)